Fasıl Heyeti

Her Zahm-ı Ciğer-sûze

Söz / Beste: Asım Bey

Plak şirketi: Gloss Musik

İlk yayın: Odeon

Türk taş plaklarının 65 yıllık serüveninde pek çok türle birlikte fasıl musikisi de en seçkin örneklerle kaydedilerek yayınlanmıştır. Giriftzen Asım Bey’in bu sevilen hicaz şarkısı fasıl repertuvarlarının vazgeçilmezlerindendir. Üsküdar itfaiye kumandanı Asım Bey (1851-1929), “Habıgâh- yâre girdim arz için ahvâlimi”, “Cânâ rakibi handân edersin” gibi şarkıların da yaratıcısıdır. Sürgün edildiği Amasya’da 25 sene yaşayan, orada kurduğu musiki cemiyetlerinde pek çok öğrenci yetiştiren Asım Bey’in, kentte musiki zevk ve geleneğinin yerleşmesinde önemli yararları olmuştur. → C.Ü.

Sabite Tur Gülerman

Bir Bahar Akşamı Rastladım Size

Söz: Fuat Edip Baksı

Beste: Selahattin Pınar

Editör: Kalan Müzik, Es Müzik

Plak şirketi: Odeon

İlk yayın: Sahibinin Sesi

Cumhuriyet sonrasının en sevilen bestecilerinden Selahattin Pınar (1902-1960), musiki dünyasında kendine özgü tavrı ve eserleriyle seçkin bir yere sahiptir. Mustafa Rona, “20. Yüzyıl Türk Musıkisi” kitabında Selahattin Pınar’ı; çok üreten, Türk musikisine pek çok kıymetli eser armağan etmiş, kendisine özgü bir tarzı olan, hemen hemen tüm eserleri ince bir zevkle örülü, biraz da melankolik bir besteci olarak tanımlar. Fuat Edip Baksı’nın güftesi üzerine 1948 yılında hicaz makamında bestelenmiş “Bir Bahar Akşamı Rastladım Size” şarkısı Selahattin Pınar için söylenenlerin özeti gibidir. Zarafet, incelik, melankoli şarkı boyunca hissedilir. Şarkının sevilen yorumlarından bu kaydın solisti, 1940 sonrasının sevilen seslerinden Sabite Tur Gülerman’dır. → C.Ü.

Âşık Veysel

Uzun İnce Bir Yoldayım

Söz / Beste: Veysel Şatıroğlu

Editör: Kalan Müzik

İlk yayın: Odeon

Sivas Şarkışla’da doğan Veysel Şatıroğlu (1894-1973) çocuk yaşta gözlerini kaybetti. Babasının onu avutmak için aldığı sazla türküler çalıp söyledi. 1933 yılında Ahmet Kutsi Tecer’in önayak olmasıyla kendi türkülerini yazıp söylemeye başladı. Plaklar doldurdu, radyo programlarına katıldı. Köy Enstitülerini dolaşarak saz hocalığı yaptı. Âşıklık geleneğimizin en tanınmış usta isimlerinden Âşık Veysel, kendinden sonra gelen saz şairleri yanı sıra Anadolu pop akımı müzisyenlerini ve diğer müzik türlerini de etkilemiştir. Pek çok özel kayıt, radyo, kaset, uzunçalar, 45’lik kaydı bırakan Aşık Veysel’i, seçkiye bu çok bilinen ve ilk olarak "Ömür Yolculuğu" adıyla yayınlanan unutulmaz deyişi ile aldık. → G.A.

Şecaattin Tanyerli

Papatya

Söz / Beste: Necdet Koyuturk

Plak şirketi: Odeon

İlk yayın: Columbia

Şecaattin Tanyerli (1921-1994) İstanbul’da doğdu. Çocuk yaştan itibaren müzikle ilgilenmeye başladı. Lise yıllarında, Eminönü Halkevinde [öğretmeni] Goldenberg'den şan dersleri aldı. 1942 yılında Hukuk Fakültesinde öğrenciyken gittikleri bir gazinoda arkadaşlarının ısrarıyla tango söylemesi hayatını değiştirecekti. Maksim’de sahneye çıktı. Almanca, Fransızca, Rumca tangolar söylüyordu. İlk plağı “Papatya” 1949 yılında kaydedildi. Plağa okunan eserin söz ve müziği Necdet Koyutürk’e aittir. İkilinin beraberliği sahnelerde ve radyoda devam etti. Şecaattin Tanyerli’nin İstanbul Radyosu’na girişi 1949 yılında olmuştur. Tango orkestralarının son erkek yıldızı ve şöhretli sesidir. Temiz, duru bir İstanbul lehçesiyle okuduğu plakları benzersizdir. Plaklara ayrıca Fehmi Ege ve Necip Celal tangolarını da okumuştur. → G.A.

Zeki Müren

Zehretme Hayatı Bana Cânânım

Söz / Beste: Zeki Müren

Editör: Müzikotek

Plak şirketi: Coşkun Plak

İlk yayın: Sahibinin Sesi

“Zehretme Hayatı Bana Cânânım” şarkısı acem kürdi makamında olup ses sanatçısı, besteci, söz yazarı, şair, sinema ve tiyatro oyuncusu Zeki Müren’in (1931-1996) ilk bestesidir. Eseri 1949 yılında, henüz 18 yaşındayken bestelemiştir. Zeki Müren müzik ve Güzel Sanatlar Akademisindeki sanat eğitimini birlikte yürütmekteyken yeteneğiyle dikkatleri çekmiş, İstanbul Radyosu’na stajyer, sonra kadrolu sanatçı olarak kabul edilmiştir. 1960 öncesi yaptığı plak kayıtlarına kendi şarkılarıyla dönem bestecilerinin şarkılarını okumuştur. Oynadığı müzikli filmler epey ilgi görmüş, gazino sahnelerinde okumaya başladığında artık çok sevilen, aranan bir yıldız olmuştur. Yaptığı bestelerden bazıları: “Bir Tatlı Tebessüm”, “Bir Gönül Hikâyesi Anlatırdı Gözlerin”, “Gözlerinin İçine Başka Hayâl Girmesin”, “Şimdi Uzaklardasın, Gönül Hicranla Doldu.” → C.Ü.

Refik Başaran

Şen Olasın Ürgüp

Söz / Beste Refik Başaran

Plak şirketi: Gloss Musik

İlk yayın: Odeon

Halk müziğinin yükselişi, radyoların yaygınlaşmasıyla oldu. Yurttan Sesler programları, toplu veya solo okunan türküler, İkinci Dünya Savaşı yıllarında haber almak amacıyla radyo başında toplananlara milli duygular aşılıyor ve giderek sevilip aranıyordu. Plak firmaları, ihtiyacı görmüş ve yeni kaynak arayışlarına girmişti. Anadolu’yu kent kent, kasaba kasaba geziyorlar ve yeni sesler, yeni yetenekler arıyorlardı. Bu yolla pek çok “mahalli sanatçı” İstanbul’a getirildi, stüdyolara sokuldu. Bir iki plak yapmaktan öteye gidemeyenler de olmuştu; Zaralı Halil Söyler, Ürgüplü Refik Başaran gibi ünlenip şöhret olanlar da. Refik Başaran’ın “Şen Olasın Ürgüp” türküsü işte o günlerden günümüze kalmış en iyi örneklerden biridir. → C.Ü.

Abdullah Yüce

Bu Ne Sevgi Ah

Söz: Hasan Bayri

Beste: Abdullah Yüce

Plak şirketi: Gloss Musik

İlk yayın: Odeon

Bestekâr ve gazelhan Abdullah Yüce, “Bu ne sevgi ah, bu ne ıstırap” şarkısını 1948 yılında plağa okumuştur. Ona ün kazandıran da bu şarkısı olmuştur. Bir söyleşisinde nasıl beste yaptığını şöyle anlatır: “Gözümün önüne hasta bir kız hayali getirmedikçe beste yapamam. Kafamın içinde facialar cereyan eder ve şarkı ancak böyle doğar.” Abdullah Yüce, Lütfi Akad’ın 1958’de uyarladığı “Meyhanecinin Kızı” filminde, doğup büyüdüğü Haliç kıyılarındaki bir meyhanenin çalgıcısını canlandırmıştı. Abdullah Yüce müziği, İstanbul’un orta sınıf insanlarının temsilcisidir. Tevfik Yener onunla ilgili şunları söylemiştir: “Abdullah Yüce önemli bir simgedir. Giyim kuşam tarzıyla ilk Cumhuriyet kuşağının itinalı, terbiyeli, yürekli insanını temsil ederdi. Sokak ağzıyla şarkı söylerdi, halkın güzel sesiydi.” → G.A.